 |
| ڕێنمایی سەرەتایی: هەموو ئەو شتانەی کە پێویستە بزانیت دەربارەی بۆندەکانی حکومەت |
بۆندە حکومەتەکان چییە؟
بۆندە حکومەتەکان ئامرازێکی قەرزدانن کە لەلایەن حکومەتەکانەوە دەردەکرێن بۆ کۆکردنەوەی دارایی بۆ وەرزێنانی پڕۆژە و خشتەکانی دارایی. ئەم بۆنانە وەک یەکێک لە سەرەکی‌ترین جۆرە سەرمایە‌دانانەکان ناسراوەتن، چونکە حکومەتان زۆرجار بەردەوامی و پشتگیری لە دەستکەوتە هەیە، کە جێگای ئارام و بەهێز بۆ سەرمایە‌داران درووست دەکات.
چۆن بۆندە حکومەتەکان کاردەکەن؟
کاتێک کە کەسێک بۆندی حکومەت دەکڕێت، ڕاستەوخۆ پارە بە حکومەت دەنێرێت بۆ ماوەیەکی دیاریکراو، وە لەو ماوەدا سوودێکی بەردەوام وەک "کۆپۆن" وەردەگرێت، لەگەڵ وەرگرتنی نرخی فەرمی بۆندەکە لەکاتی بەسەرچوونی.
ئەو فاکتۆرانەی کە لەسەر نرخی بۆندەکان کاریگەرن
- رێژەی قازانجی بانک: گەر قازانجی بانک زیاد ببێت، نرخی بۆندەکان کەم دەبێت، و بە پێچەوانەوە.
- هەرەشی نرخ‌هەواڵدان: زیادبونی نرخ‌هەواڵدان دەبێت قیمەتی گەورەی بۆندەکان کەم بکات.
- ئاڕاسته‌ی داراییی حکومەت: حکومەتەکان کە ئاسایش و ناوەڕاستیان زۆرتر بێت، بۆندەکانیان باشتر دەکڕێن.
- پیشانگەی بازاڕ: ئەو کەسانەی بۆند دەکڕن و دەفرۆشن، نرخی بۆندەکان دەگوڕێنن.
جۆرە بۆندە حکومەتەکان
1. بۆندە خزینەیی (Treasury Bonds)
ئەم بۆنانە بە ماوەی درێژترین دەردەکرێن، ماوەکانیان لە 10 بۆ 30 ساڵە. زۆرجار ئەم بۆنانە بە رێژەی سوودی جێگیر دەردەکرێن، کە بەهێزترین جۆرە بۆندەکانن بۆ ئەوانەی داوای قازانجی درێژخایەن.
2. بۆندە ناوەندین (Treasury Notes)
بە ماوەی لە 2 بۆ 10 ساڵ، و سودی گەڕانکاری نییە، بلکە بە رێژەی جێگیر و بە ماوەی نێوان‌سەندووی وەردەدرێت.
3. بۆندە خۆراکی (Treasury Bills)
ئەم بۆنانە ماوەیان کەمە، لە چەند ڕۆژەک بۆ یەک ساڵ، و بە بڕەکێکی کەم لە نرخی فەرمی دەفرۆشرێن.
4. بۆندە پاراستن لە نرخ‌هەواڵدان (TIPS - Treasury Inflation-Protected Securities)
ئەو بۆنانە جێگیرترین هەڵبژاردنە بۆ پاراستن لە نرخ‌هەواڵدان، چونکە نرخیان لەگەڵ گۆڕانی نرخ‌هەواڵدان دەگۆڕێت.
بۆچی خەڵک بۆندە حکومەت دەکڕن؟
1. بەرگریکاری و سەقامگیری
بۆندە حکومەتەکان زۆرجار پاراستوون و پێبەستراوە، چونکە بە پشتیوانی حکومەت دەردەکرێن.
2. داهاتێکی بەردەوام
سوودی بۆندەکان بەردەوامە و خەڵک ڕازین بەوەی سودی بۆندە حکومەتەکان بەردەوام و جێگیر بێت.
3. ڕاگەیاندنەوەی مەترسی
بۆندە حکومەت دەکرێت بەهێزترین ڕێگا بێت بۆ پاراستن لە تەلەنگەرێکی بازاڕ، بە تایبەتی کاتێک کە قازانج لە بازاڕ کەمتربێت.
4. ملجای سەلامەت لە ڕووداوە دارایییەکان
لەکاتی کشەی دارایی و بازاڕی، خەڵک زۆرجار ڕادەگەیەن بە بۆندە حکومەت.
چۆن بۆندە حکومەت دەکرێن؟
1. ڕێگای ڕاستەوخۆ لە حکومەت
دەکرێت بە مزادە حکومەت بۆند بکرێت، بێ‌بێشکانە، بە نرخێک کە لەلایەن بازاڕەوە دیاریدەکرێت.
2. لە ڕێگەی بانک و فەرمی‌کارانی دارایی
بانکەکان و کمپانیای دارایی هەموو جۆرە بۆندە حکومەت دەفرۆشن.
3. بە بەرەوپێش‌کردنی فۆندە بۆند
فۆندە بۆند ژمارەیەکی زۆر لە بۆندەکان دەگرێت و بە یەک بەرهەم دەهێنێت.
4. بازاڕی دووەم
دەکرێت بۆند لە بازاڕی دووەم بکڕدرێت و بفروشرێت.
خەتەرەکان
1. خەتەرە نرخێکانی بانک
بۆندەکان کە فەرمی نرخیان کەم ببێت، لە بازاڕ زیان دەبینن.
2. خەتەرە نرخ‌هەواڵدان
گەر نرخ‌هەواڵدان زۆر ببێت، سوودی بۆندەکان کەمتردەبێت.
3. خەتەرە قەرزەکان
گەڕانی حکومەت لە وڵاتە ڕژێن‌کەمکراوەکان خەتەرێکی زۆر درووست دەکات.
4. خەتەرە کەمبونی پێداویستی
بۆندە حکومەت هەر کات ناتوانرێت بە نرخی باش بفروشرێن.
ڕاهێنانی سەرمایەدان لە بۆندە حکومەت
1. سەرمایەدان تا بەسەرچوون
کەسان بۆند دەکڕن و تا کاتی بەسەرچوون دەهێڵن.
2. ڕاهێنانی بازاڕی دووەم
بۆند دەکرێت بخرێن و بفروشرێن بۆ قازانجکردن.
3. تەنوعکردنی سەرمایە
بەشێکی بۆند، بەشێکی سهام و بەشێکی دارایی تر دەکڕێت بۆ کەمکردنەوەی خەتەر.
4. کڕینی بە بەرەوپێش
بۆند بە ماوە و بە هەر شەپۆلێک کڕدرێت.
کۆتایی
بۆندە حکومەت بەهێزترین ڕێگا بۆ سەرمایەدانێکی ئارامە، بە تایبەتی بۆ ئەوانەی داهاتێکی جێگیر دەوێت.
